دیوارنگاره؛ تجربه‌ای برای تبلیغ هنرمندانه

پایگاه رهنما:

دنیای امروز، دنیای تبلیغات و رسانه است و مثل گذشته چندان نمی‌توان با روش‌های مستقیم و بعضا تحکمی، مفاهیم دینی، انقلابی، آموزه‌های اجتماعی و امثال آن را به جامعه منتقل کرد و بازخورد خوبی گرفت. در عوض، تا می‌توان باید با بهره‌گیری از روش‌های ظریف و هنرمندانه و به صورت عمیق و اقناعی، این مفاهیم و آموزه‌های اجتماعی را به شهروندان انتقال داد تا به مرور زمان، تاثیرات آن در باور عمومی و رفتارهای فردی و اجتماعی دیده شود و فضای عمومی جامعه به سمت رشد و تعالی برود.

این روش‌های ظریف و اقناعی می‌تواند در قالب برنامه‌های تحلیلی و تبیینی، فیلم‌های سینمایی، مستندهای جذاب، سریال‌های تلویزیونی، نماهنگ و ... باشد؛ در این میان، هنرهای تجسمی هم نقش ممتاز و اثرگذاری در انتقال مفاهیم ناب و سازنده به مخاطبان دارند؛ گاهی یک نقاشی یا خطاطی، مجسمه یا طرح گرافیکی، چنان بر مخاطب اثرگذار می‌شود و عواطف و افکار او را متوجه مفهوم آن نقاشی یا طرح گرافیکی می‌کند که دهها کتاب و سخنرانی قدرت چنین تحولی را ندارند؛ هرچند شرط اثرگذاری هنرهای تجسمی هم این است که از غنای معرفتی کتاب‌ها و پژوهش‌های گذشتگان بهره برده باشد، وگرنه صرفا یک صحنه پوچ خواهد بود.

* تجربه خوبی که تکثیر می‌شود

یکی از مصادیق بارز و تجربه‌های موفق بکارگیری هنرهای تجسمی – مشخصا نقاشی و گرافیک – برای انتقال مفاهیم دینی، انقلابی، اجتماعی و ...، دیوارنگاره میدان ولیعصر (عج) در تهران است که حالا چند نهاد دیگر هم روش مشابه آن را در میدان انقلاب اسلامی، میدان فلسطین و میدان ونک بکار گرفته‌‌اند و در مناسبت‌های مختلف ملی و دینی یا در هنگام تحولات خاص اجتماعی و سیاسی، با طرح‌های بدیع و جذاب، تلاش می‌کنند تا توجه و تفکر رهگذران را به مفهوم این طرح‌ها جلب کنند. میدان‌دار و پیشتاز این روش بدیع و اثرگذار، خانه طراحان انقلاب اسلامی بوده که با مدیریت دیوارنگاره بزرگ میدان ولیعصر (عج) تهران از حدود یک دهه پیش تا امروز، طرح‌های جذاب و زیبایی را پیش چشم مردم ثبت کرده است.

از مناسبت‌های تقویمی مثل ایام شادی و عزای آل‌الله و روز مادر، روز دختر، روز معلم و ... گرفته تا بزنگاه های اجتماعی سیاسی مثل شهادت حاج قاسم عزیز و انسجام ملی پس از آن، انتخابات‌ها، حمایت از تیم ملی فوتبال در جام جهانی، مقابله با فتنه و اغتشاش و نیز مسائل ساختاری و مبتلابه نظام اداری و اقتصادی کشور مثل بنگاه‌داری بانک‌ها، فرهنگ پشت میزنشینی در مقابل مدیریت جهادی و ... همه و همه از سوژه‌هایی بوده که در این سال‌ها تا امروز بر دیوارنگاره میدان ولیعصر نقش بسته‌اند و از سال قبل تا امروز، دیوارنگاره‌های میدان فلسطین و انقلاب هم به این میدان هنری وارد شده‌اند.

اقدامی خوب و قابل تحسین که به اذعان کارشناسان و فعالان این حوزه، متفاوت از روش‌های گذشته بوده و تلاش شده تا کلیشه‌های رایج و خسته‌کننده را بشکند، اما رمز استمرار این موفقیت و اثرگذاری چیست؟

* راز دوام یک موفقیت

حامد محمدی کارشناس امور فرهنگی و رسانه، در گفتگو با «تبیین» با اشاره به موفقیت و تاثیرگذاری روش‌هایی مانند دیوارنگاره‌های هنری در تهران و برخی شهرهای بزرگ، می‌گوید: وقتی یک دیوارنگاره در قالب نقاشی، گرافیک و امثال آن و با ظرافت سعی می‌کند تا یک مفهوم  ارزش اجتماعی را به مخاطب یادآوری کند، از آنجا که انسان‌ها ذاتا زیبایی را دوست دارند، خودبخود توجهشان به این آثار جلب می‌شود و وقتی این آثار با درون‌مایه‌های دینی و معرفتی هم همراه باشد، خودبخود فطرت پاک انسان‌ها را درگیر خود می‌کنند و همین، مقدمه‌ای می‌شود برای ایجاد یک حس خوب، تفکر و تامل پیرامون آن مفهوم و یا ارزش.

به گفته این کارشناس، شرط استمرار این موفقیت و اثرگذاری تجربه‌هایی مانند «دیوارنگاره» این است که «اولا در انتخاب سوژه‌ها، به گستره نیازها و مسائل مبتلابه مردم توجه شود و به مرور زمان، در یک فضای محدود فکری طراحی و تبلیغ صورت نگیرد، ثانیا از ظرفیت همه هنرمندان خوش ذوق و دغدغه‌مند نسبت به انقلاب و کشور بهره گرفته شود و ثالثا، شائبه رقابت کاذب بین نهادهای مختلف فرهنگی و هنری کشور در ذهن مخاطب شکل نگیرد که اگر اینطور شود، کاملا مخرب و منفی خواهد شد».

تجربه خوب «دیوارنگاره‌ها» که متفاوت از نقاشی‌های دیواری دهه ۶۰ و ۷۰ و البته در همان راستا است، می‌تواند افق‌های جدیدی را برای بکارگیری هنر جهت تبلیغ مفاهیم متعالی، پیش روی جامعه باز کند.